تهران در آستانه روز صفر آبی / سدهای پایتخت یکی پس از دیگری خشک میشوند
به گزارش تهران فردا، شرایط منابع آبی تهران نگرانکنندهتر از همیشه است و میتوان به زودی، روز صفر آبی را برای پایتخت متصور شد. آخرین دادهها نشان میدهد سدهای اصلی پایتخت بهشدت کاهش ذخیره داشتهاند؛ سد امیرکبیر تنها ۱۵ درصد، لتیان ۲۵ درصد، لار دو درصد، طالقان ۴۱ درصد و ماملو هشت درصد پرشدگی دارند. به گفته سخنگوی صنعت آب، بهجز سد طالقان، باقی سدها یا به حجم مرده رسیدهاند یا فاصلهای اندک تا آن دارند .
حجم مرده به بخش پایینی مخزن سد گفته میشود که به دلیل محدودیتهای فنی امکان برداشت ندارد. این آب هرچند وجود دارد، اما برای مصارف شرب و شهری عملاً قابل استفاده نیست و تنها در مواقع اضطرار یا برای جریان پایه رودخانهها به کار گرفته میشود.
در این میان، سد ماملو نخستین سدی بود که بهطور جدی به حجم مرده رسید. گزارشات حاکی از کاهش ذخیره این سد به کمتر از حجم مرده، موجب شد برخی رسانهها از خروج کامل آن از مدار بهرهبرداری خبر دهند. با این حال، عیسی بزرگزاده، سخنگوی صنعت آب، تاکید کرده که گرچه ماملو به حجم مرده رسیده، اما همچنان انتقال محدود آب از این سد ادامه دارد و از مدار خارج نشده است.
با این حال، بحران فراتر از ماملوست. طبق اعلام رسمی، چهار سد اصلی تهران حالا یا تهی شدهاند یا در آستانه تهیشدن قرار دارند. چنین شرایطی زنجیرهای از پیامدهای اجتماعی و زیستمحیطی را به همراه خواهد داشت؛ از افت فشار و قطعیهای مقطعی آب در خانهها گرفته تا سهمیهبندی برای صنایع و واحدهای بزرگ مصرفکننده که در شرایط روز صفر آبی اجرا میشود.
همزمان، افزایش وابستگی تهران به انتقال آب از استانهای اطراف، فشارهای اجتماعی و حتی احتمال تنشهای منطقهای را نیز بیشتر میکند. تخلیه سدها همچنین به اکوسیستم رودخانههای پاییندست ضربه زده و میتواند پدیده فرونشست زمین در دشتهای اطراف پایتخت را تشدید کند.
تهران سالهاست با شکاف میان مصرف و منابع در دسترس روبهروست. رشد جمعیت، گسترش شهرنشینی، ضعف مدیریت مصرف و تغییرات اقلیمی، همه بر شدت بحران افزودهاند. کاهش بارندگیها در سال گذشته این شکاف را بیشتر کرده است. به بیان دیگر، وضعیت امروز تنها حاصل کمبارشی اخیر نیست، بلکه نتیجه سالها مصرف بیمحابا و برداشت بیش از توان تجدید منابع آبی است.
مفهوم «روز صفر آبی» اشاره به زمانی دارد که ذخایر سدها آنقدر خالی میشوند که تامین آب تنها از طریق تانکر یا روشهای اضطراری امکانپذیر خواهد بود. اگرچه مسئولان میکوشند با اشاره به وجود گزینههای مدیریتی و منابع جایگزین از نگرانیها بکاهند، اما دادههای رسمی سدها هشداری جدی درباره نزدیکشدن به این سناریو است.
از نگاه کارشناسان، ریشه اصلی بحران و روز صفر آبی نه فقط تغییرات اقلیمی، بلکه مدیریت نادرست منابع آبی است. اتکا بیش از حد به سدسازی بدون توجه به بهرهوری مصرف و اصلاح الگوی برداشت، فشار مضاعفی بر سدها وارد کرده است. توسعه نامتوازن کشاورزی در پاییندست، تخصیصهای غیرشفاف و گاه سیاسی، و ناهماهنگی میان نهادهای متولی، همگی سهم بزرگی در ناکارآمدی سدها داشتهاند.
در سطح شهری نیز سیاستهای مشخص و الزامآوری برای مدیریت مصرف وجود نداشته است. با وجود هشدارهای مکرر، الگوی پرمصرف در تهران همچنان غالب است و هدررفت گسترده در شبکه فرسوده انتقال آب نیز بحران رسیدن به روز صفر آبی را تشدید میکند.
بهطور کلی، امروز سدهای تهران بیش از هر زمان دیگری زیر فشار هستند. اگر اصلاح فوری در مصرف خانگی، صنعتی و شبکه انتقال صورت نگیرد، خطر رسیدن به «روز صفر آبی» از یک هشدار به واقعیت بدل خواهد شد.
بدون نظر! اولین نفر باشید